W dziedzinie malarstwa drzewo od zawsze było niezwykle inspirującym i wszechstronnym motywem. Od starożytnych fresków po nowoczesne dzieła sztuki, drzewo stanowi nie tylko centralny element wizualny, ale także źródło metaforycznych znaczeń i głębokiego symbolicznego bogactwa. Z jego korzeniami sięgającymi odległych epok malarstwo drzewa odzwierciedla nie tylko zmiany stylu artystycznego, ale także ewolucję społeczeństwa, kultury i wartości ludzkich. W trakcie naszej podróży przez historię sztuki, zagłębmy się w gąszcz liści, badając nie tylko techniczne aspekty malowania drzew, ale także ich znaczenie jako niezmiennie fascynującego elementu w malarstwie.
Sosna na piasku – Ivan Shishkin (1884)
Obraz ten przedstawia malowniczy pejzaż z głównym motywem – wysoką sosną rosnącą na piaszczystym brzegu. Jest to typowy przykład pracy Szyszkina, który specjalizował się w malowaniu rosyjskich krajobrazów z charakterystycznymi drzewami i lasami.
W Sosnie na piasku Szyszkin zwraca szczególną uwagę na szczegóły naturalnego otoczenia i dba o wierność w oddaniu struktury drzewa oraz efektów światła i cienia na piasku. Sosna dominuje na obrazie, symbolizując siłę natury i trwałość. Malarz doskonale potrafił oddać atmosferę spokoju i urody rosyjskiej przyrody.
Fontainebleau, Peak Of Wooded Quarry – Jean Baptiste Camille Corot
Fontainebleau, Peak Of Wooded Quarry (fr. Fontainebleau, sommet des carrières boisées) to jedno z dzieł francuskiego malarza impresjonisty Camille’a Corota. Obraz przedstawia krajobraz z kamieniołomem w lesie Fontainebleau we Francji. Kamieniołomy w Fontainebleau były popularnym motywem w twórczości Corota, który często malował pejzaże tego regionu.
W dziele tym Corot doskonale oddał światło i atmosferę lasu oraz kamieniołomu. Jego styl jest delikatny, z miękkimi pociągnięciami pędzla, co sprawia, że pejzaż nabiera subtelności i harmonii.
Drzewo kruków – Caspar David Friedrich (1822)
Drzewo kruków (niem. Der Baum der Krähen) to obraz olejny namalowany przez niemieckiego romantycznego malarza Caspara Davida Friedricha w 1822 roku. Jest to jedno z najbardziej charakterystycznych dzieł Friedricha, które wyróżnia się swoją głęboką symboliką i atmosferycznym pejzażem. Na obrazie widać ogromne drzewo dębu, które dominuje w krajobrazie. Wokół drzewa unosi się grupa kruków, co nadaje obrazowi nieco tajemniczy i melancholijny nastrój. Symbolika kruków była często wykorzystywana w romantyzmie, zazwyczaj utożsamiana z mrocznością, śmiercią lub tajemniczością.
Dąb na śniegu – Caspar David Friedrich (1827)
Drzewo na śniegu (niem. Eiche im Schnee) to obraz olejny namalowany przez niemieckiego artystę Caspara Davida Friedricha w 1827 roku. Jest to jedno z charakterystycznych dzieł tego malarza, którego prace często wyrażają głęboką refleksję nad naturą, życiem i przemijaniem. Na obrazie widzimy samotnego dęba stojącego na śnieżnej równinie. Drzewo jest wizualnie dominujące i staje się głównym motywem kompozycji. Śnieg otacza je wokół, dodając obrazowi atmosfery tajemniczości i spokoju. Niebo jest zachmurzone, co podkreśla melancholijną aurę obrazu. Symbolika dębu jest szeroko rozumiana jako symbol siły, trwałości i wieczności, podczas gdy śnieg często kojarzony jest z czystością, ale także z chłodem i izolacją. W Dębie na śniegu Friedrich łączy te elementy, aby stworzyć pejzaż, który pobudza do refleksji nad przemijaniem i upływem czasu.
Tree in Flower near Vetheuil, 1879 – Claude Monet
Jest to jedno z wielu dzieł Moneta, które ukazują jego fascynację światłem, kolorem i naturą. Monet użył jasnych, intensywnych kolorów, aby uchwycić efekty światła, które odbija się od liści. Technika pociągnięć pędzla typowa dla impresjonizmu pozwala na tworzenie wrażenia ruchu i zmienności światła. Kwitnące drzewo staje się centralnym motywem, ale cała sceneria jest równie istotna, tworząc harmonijny i spokojny obraz natury.
The tree of life, Stoclet Frieze, 1905 – Gustav Klimt
Obraz Drzewo życia (ang. The Tree of Life) jest częścią dzieła Gustava Klimta znanego jako Stoclet Frieze. Jest to monumentalna kompozycja, która pierwotnie zdobiła jadalnię w pałacu Stoclet w Brukseli. Przedstawia ono duże, złociste drzewo o wspaniale zdobionych gałęziach, z liśćmi, kwiatami i ptakami. Drzewo to jest centralnym punktem wizualnym fresku, otoczonym przez inne elementy dekoracyjne, w tym postaci ludzkie, wzory geometryczne i inne roślinne motywy.
Drzewo to często interpretowane jest jako symbol życia, płodności, odrodzenia i harmonii z naturą. Gałęzie rozrastające się w różnych kierunkach symbolizują różnorodność życia, a złote liście i kwiaty wydają się emanować blaskiem i energią.
Wieczór; czerwone drzewo, 1908-1910 – Piet Mondrian
Obraz Wieczór; czerwone drzewo (ang. Avond (Evening): The Red Tree) to jedno z ważnych dzieł Mondriana z okresu, gdy jego styl artystyczny ewoluował od impresjonizmu i malarstwa pejzażowego w kierunku abstrakcji geometrycznej. Wieczór, czerwone drzewo jest nadal utrzymane w tradycyjnym, realistycznym stylu, jednak można dostrzec pewne elementy, które zapowiadały przyszłe eksperymenty Mondriana z abstrakcją. Na obrazie widzimy czerwone drzewo na tle krajobrazu wieczornego nieba. Choć temat jest jeszcze figuratywny, to sposób, w jaki drzewo jest przedstawione, zaczyna wykazywać pewne uproszczenia i abstrakcyjne elementy, zwłaszcza w kontekście kształtu i koloru.
A pine tree, 1905 – Georges Seurat
Obraz A Pine Tree (fr. Un pin, pl. Sosna) to dzieło charakteryzowało się zastosowaniem techniki pointylizmu, czyli malowania za pomocą małych, oddzielnych plamek lub punktów koloru. W A Pine Tree Seurat przedstawił samotną sosnę na tle krajobrazu. Jego technika pointylizmu pozwala mu na wyraźne oddanie struktury drzewa i detali otoczenia poprzez precyzyjne nakładanie małych plamek koloru. Dzięki temu obraz nabiera trójwymiarowej głębi i dynamicznego efektu optycznego, co jest charakterystyczne dla stylu Seurata.
Motyw drzewa był częstym tematem w twórczości Seurata, który często eksperymentował z różnymi rodzajami pejzażu. A Pine Tree wydaje się być próbą uchwycenia spokoju i harmonii natury, charakterystycznej dla wielu prac neoimpresjonistycznych.
